Katalog zdjęć Andrzeja Paluchiewicza „Mój Grotowski II”
Prezentujemy katalog zdjęć wykonanych przez Andrzeja Paluchiewicza, aktora Teatru Grotowskiego, zatytułowany „Mój Grotowski II”.
Jerzy Grotowski (1933-1999) był kimś wyjątkowym. Kiedy przemawiał do dużego gremium, zgromadzone osoby odnosiły wrażenie, jakby zwracał się bezpośrednio do nich.
Reżyser i teoretyk teatru odcisnął piętno na wielu indywidualnościach. Do dzisiaj odczuwają szczególny związek z Jego postacią.
„Mój” – zaimek dzierżawczy użyty w tytule katalogu, określa nie tyle zawłaszczenie, co próbę czułego połączenia intymnej zażyłości i rodzaju przynależności.
Andrzej Paluchiewicz miał szczególną relację z Grotowskim. Miała znaczący i głęboki wpływ na Paluchiewicza długo po tym, jak drogi obu się rozeszły.
Andrzej Paluchiewicz aktor i fotografik urodził się 12 stycznia 1943 w Skarżysku-Kamiennej. Przeprowadził się do Wrocławia w 1959. Kiedy miał 19 lat został członkiem studenckiego teatru pantomimy „Gest” i pozostał nim do 1966. W styczniu tego roku został zaproszony jako aktor do zespołu Teatru Laboratorium. Zagrał Rachelę, Hekubę i Aurorę w piątej wersji „Akropolis”, która miała premierę 17 maja 1967. To właśnie ta wersja w formie zapisu filmowego obiegła świat zajmując znaczące miejsce w historii teatru XX wieku. Praca nad „Akropolis” przebiegała równolegle z jego udziałem w „Ewangeliach”, które miały publiczny pokaz w marcu 1967.
Andrzej Paluchiewicz pozostawał członkiem zespołu podczas przemiany Teatru Laboratorium w ośrodek działań parateatralnych. Od 1971 brał udział w projektach parateatralnych w Brzezince – położonym na uboczu starym spichlerzu znajdującym się w sąsiedztwie wioski o tej samej nazwie. Otoczony dziesięcioma hektarami lasu budynek stał się leśną siedzibą Teatru Laboratorium.
Paluchiewicz wraz z innymi, głównie młodszymi, członkami Teatru, uczestniczył w konserwacji i renowacji obiektu. Równolegle z działaniami w Polsce, brał udział w projektach parateatralnych we Francji, Włoszech, Australii i USA. Współpracę z Instytutem Aktora – Teatrem Laboratorium kontynuował do wyjazdu do Szwecji w 1976. W późniejszych latach wiele podróżował. Wystawiał swoje fotografie zarówno w Polsce (Oleśnica, Kłodzko, Rzeszów, Wrocław), jak i za granicą (Berlin, Nowy Jork, Madryt, Modena, Edmonton). Swoim bogatym doświadczeniem i wiedzą na temat pracy Teatru Laboratorium dzielił się podczas wykładów i warsztatów na New York University, Yale University, Universidade Estadual de Campinas i innych.
Utalentowany performer Paluchiewicz rozwijał równolegle swoje zainteresowanie fotografią. Łączył obie pasje. Grotowski znany był ze swojej niechęci do wyrażania zgody na jakąkolwiek rejestrację pracy zespołu. Andrzej Paluchiewicz był w uprzywilejowanej sytuacji kogoś, kto będąc członkiem Teatru cieszył się zaufaniem Szefa. Ikoniczne obrazy Cieślaka pochodzące z „Księcia Niezłomnego” są autorstwa Paluchiewicza. Czarno-białe fotografie przedstawiają Cieślaka w przepasce na biodrach w pozie „ucieleśnionej modlitwy”. Dokumentują akt ofiarowania, ujawniania najgłębszej, najwrażliwszej strony aktora. Te zniewalające fotografie stały się emblematem teatru ubogiego. Są zapisem olśniewającego aktu twórczego Ryszarda Cieślaka.
Jeśli spektakle Grotowskiego były starannie chronione przed rejestracją, to działania parateatralne były zupełnie niedostępne dla „oczu z zewnątrz”. Uczestnicy tych działań eksplorowali najgłębsze zakamarki swojego jestestwa i wrażliwości. Poszukiwali istotnego, szczerego kontaktu ze sobą oraz innymi. W takich okolicznościach każde zewnętrzne, obserwujące, często oceniające spojrzenie musiało być wykluczone. Poza notatkami uczestników istnieje jedynie zapis Mercedes (Chiquity) Gregory ”The Vigil” z 1981 i film Jilla Godmilowa dokumentujący „Czuwanie” z 1979 w Mediolanie. Fotografie Andrzeja Paluchiewicza, choć nie ukazują samych działań parateatralnych, stanowią zapis czasu pomiędzy nimi. Zwraca uwagę specyficzna atmosfera tamtego okresu. Surowość otoczenia, radość, Grotowski, jakiego nie znamy z innych zdjęć. Te obrazy utrwaliły czas eksperymentalnej drogi od teatru na jaką odważył się Grotowski wraz z innymi poszukującymi członkami zespołu w latach 70.
